Rashomon
Tibi gracias ago!
Rashomon
Ryuunosuke Akutagawa
-------------------------------------------------------
[Symbola quae in textu apparent]
《》: Rubinus
(Exemplum) Servus
｜: Symbolum quod initium litterarum cum rubino indicat
(Exemplum) In locis｜Ninuri
[＃]: Nota inscriptionis. Praecipue ad characteres externos explicandos et positionem notarum lateralium specificandam
(Numeri sunt numeri punctorum areae JIS X 0213 vel Unicode, paginae et numeri lineae textus originalis)
(Exemplum) ※[＃「tehen＋ushi」, Gradus 4 2-12-93]
--------------------------------------------------------
Sero die erat. Servus sub Rashomon exspectabat ut pluvia cessaret.
Nemo alius sub porta lata erat praeter hunc virum. Gryllus tamen singularis in magna columna rotunda quiescebat, cuius pigmentum rubrum quibusdam locis decorticatum erat. Cum Rashomon in Suzaku-oji situm sit, quis exspectaret duos vel tres alios homines praeter hunc virum, pileos et eboshi attritos gerentes, pluviam expectantes. Attamen nemo ibi erat praeter hunc virum.
Causa huius est quod per annos proximos Kyoto a serie calamitatum affecta est - terrae motibus, tempestatibus, incendiis, fame, et cetera. Quam ob rem, urbs Kyoto non in statu desolationis uniformi est. Secundum acta antiqua, statuae et instrumenta Buddhistica fracta sunt et ligna rubra et aurea et argentea foliis ornata iuxta viam accumulata et ad ligna vendenda sunt. Cum haec res Kyoto se haberent, nemo curavit Rashomon reparare. Itaque vulpes et procyones regione dilapidata usi sunt ut ibi habitarent, sicut fures. Tandem, etiam mos factus est corpora mortuorum non reclamata ad hanc portam adducere et ibi relinquere. Itaque, cum dies e conspectu evanesceret, omnes anxietate affectus sunt et nemo pedem prope portam ponere audebat.
Potius, corvi magno numero undecumque congregari coeperunt. Interdiu, multi corvi in orbem volantes, circa portam altam crocantes, videri poterant. Cum caelum supra portam sole occidente rubesceret, praecipue clari apparebant, velut semina sesami sparsa. Corvi, scilicet, venerant ut carnes mortuorum qui supra portam stabant lacerarent. Sed, fortasse quia hodie sero erat, ne unus quidem conspiciebatur. Attamen, hic illic in gradibus lapideis ruinosis, cum herba alta super ruinas crescente, albae maculae excrementorum corvi videri poterant. Servus in summo ex septem gradibus lapideis sedebat, ianua caerulea navali indutus, quae nimia lavatione decolorata erat, et pluviam cadentem spectabat, magnam pustulam in dextra gena tractans. Auctor antea scripsit "servum exspectasse ut pluvia cessaret." Quamquam, etsi pluvia cessasset, servus nullum certum consilium habebat quid agendum esset. Sub condicionibus normalibus, ad domum domini rediisset. Dominus autem eum quattuor vel quinque diebus antea dimiserat. Ut antea scripsi, eo tempore urbs Kyoto multis modis in statu declinationis erat. Quod hic servus nunc a domino suo, qui eum tot annos conduxerat, dimissus erat, re vera nihil aliud erat quam parva consequentia huius declinationis. Ergo, potius quam dicere "servus exspectabat pluviam cessare," aptius diceretur "servus, pluvia captus, nusquam habebat quo ire et haesitabat." Praeterea, tempestas hodierna etiam magnum impulsum in sentimentalismo huius servi Heian habuit. Pluvia quae hora constituta cadere coeperat, adhuc nulla signa cessationis praebebat. Itaque servus, ante omnia, conatus est aliquo modo cras se superare - aliquid facere de re quae, ut ita dicam, inermi erat - dum cogitationes eius vagantur, distrahens sonitum pluviae in viam Suzaku-oji cadentis auscultabat.
Pluvia Rashomonem involvit, et magnus sonitus procul ortus est. Vespertina obscuritas paulatim caelum demisit, et cum sursum aspexit, tectum portae vidit, nubes graves et obscuras ultra tegulas obliquas sustinens.
Ut aliquid de re inermi ageret, tempus non erat ad eligendum medium. Si eligere deberet, fame sub terra aedificata aut in via periisset. Itaque ad summum portae ductus et instar canis derelictus esset. "Si nulla mihi optio est," erat cogitatio servi, et postquam eadem via saepe erravit, tandem ad hanc conclusionem pervenit. Attamen hoc "si" semper idem manebat. Quamquam servus certus erat se quovis medio necessario usurum, non invenire poterat animum ad affirmandum quod inevitabiliter eventurum esset, "nullam optionem esse nisi fur fieri" ut huic "si" finem imponeret.
Servus magna voce fremuit et deinde ad pedes surrexit magna difficultate. Iam vesperi Kyoto tam frigidum erat ut foculo opus esset. Ventus libere inter columnas portae spirabat, vespertinam tenebras secum trahens. Gryllus quoque, qui in columna rubro picta consederat, alicubi evanuerat.
Servus collum incurvavit, humeros in kimono caeruleo navali mobili, quod super tunicam Yamabuki induerat, sustulit, et circum portam aspexit. Cogitavit, si locum invenire posset ubi commode pernoctare posset, a vento et pluvia tutus et sine periculo ab aliis videndi, ibi noctem transigeret. Feliciter, scalam latam, rubro pictam, ad turrim supra portam ducentem conspexit. Etiam si homines ibi essent, probabiliter mortui essent. Cavens ne gladius sacro manubrio e lumbis eius pendens e vagina elaberetur, servus pede stramineo calceato in infimum gradum scalae progressus est. Paucis post minutis, in media scala lata ad cacumen Rashomon ducente, vir quidam felis instar se condidit, spiritum retinens et statum supra contemplans. Lux ignis desuper turrim relucens leviter genam dextram viri madefaciebat. Gena eius pustulis rubris, purulentis, inter barbam brevem tecta erat. Servus ab initio putaverat omnes ibi mortuos esse. Sed, cum paucos gradus scalae ascenderet, vidit aliquem ignem accendisse et movere. Lux luteola, flava, in cenaculo relucebat, quod aranearum telis in omni angulo repletum erat, ita ei manifestum erat hunc non hominem ordinarium esse, cum ignem hac nocte pluviosa accenderet. Servus, vestigia eius furtim sequens instar gecko, tandem per scalam arduam ad summum gradum reptare potuit. Deinde, corpore quam planissimo, caput quantum potuit protulit et caute in turrim inspexit. Sicut rumores audiverat, plura cadavera intra turrim neglegenter abiecta erant, sed ignis lumen angustior erat quam putaverat, itaque quot essent dicere non poterat. Quod autem obscure discernere poterat, inter cadavera quaedam nuda, quaedam vestita esse. Scilicet, viri et feminae ibi mixti esse videbantur. Cadavera omnia in solo volutabantur, oribus apertis et manibus extensis, velut pupae fictiles, quod eum dubitare fecit num umquam homines fuissent.Leve lumen ignis partes superiores corporum, ut umeros et pectus, percussit, umbras partium inferiorum etiam obscuriores reddens, et in perpetuum mutae manebant.
Servus instinctu nasum ob foetore cadaverum putrescentium texit. Sed proximo momento iam oblitus erat nasum tegere, nam vehemens affectus viro sensum olfactus fere omnino abstulerat.
Tum oculi servi hominem inter cadavera latentem conspexerunt. Erat anus brevis, gracilis, canitie praedita, simiae similis, kimono corticis cupressi coloris induta. Anus lignum pini accensum in dextra manu tenebat et in facies unius e cadaveribus inspiciebat. Ex capillis longis iudicando, cadaver muliebre probabiliter erat.
Servus sex partibus timoris et quattuor partibus curiositatis agebatur, et per momentum etiam respirare oblitus est. Ut verba diurnarii ex Veteribus Actis mutuarer, quasi "capilli in capite et corpore densiores fierent" sensit. Anus tum lignum pini inter tabulas pavimenti inseruit, deinde ambas manus circa collum cadaveris quod spectabat posuit, et capillos longos, filis singulis, evellere coepit, sicut simia parens pediculos a catulis suis extrahens. Capilli secundum manum eius cadere videbantur.
Pilis, filis singulis, cadentes, timor paulatim e corde servi evanuit. Simul autem, vehemens odium eius erga anus paulatim crescere coepit. --Bene, dicere "erga anus" verbum fortasse falsum est. Immo, indignatio eius erga omne genus malorum singulis momentis augebatur. Si quis hoc momento quaestionem, de qua servus sub porta antea cogitaverat — utrum fame moriatur an fur fiat — servus famem sine ullo paenitentia elegisset. Tantum erat odium viri erga malum ut arderet sicut frustum ligni pini quod anus in tabulatis pavimenti fixerat.
Servus, scilicet, non intellegebat cur anus capillos mortui evelleret. Ratione, nesciebat utrum bonum an malum esset. Sed servo, capillos mortui hac nocte pluviosa, super Rashomonem, evellere iam per se malum inexcusabile erat. Scilicet, servus iamdudum oblitus erat se modo ante de fure evadendo cogitasse.
Itaque, viribus in ambos pedes impositis, servus subito scalam ascendit. Deinde, manu in gladio sacro manu tenente, ad anum progressus est. Superfluum est dicere, anus mirata est.
Cum anus primum ancillam vidit, exsiluit quasi arcu balistae deiecta esset.
"Quo is, mehercule?"
Servus viam aniculae obstruxit dum illa, cadavere titubabat et panico perterrita, eam contumeliis increpans, fugere conabatur. Anus tamen ancillam repellere conata est. Anus eam iterum repulit, ne eam dimitteret. Ambo inter cadavera silentes per aliquod tempus luctati sunt. Sed exitus ab initio manifestus erat. Tandem servus bracchium aniculae prehendit et eam deorsum coegit. Bracchia eius erant tantum cutis et ossibus, sicut crura gallinacea.
"Quid faciebas? Dic mihi. Si non feceris, hoc fiet."
Servus mulierem repulit, et subito gladium suum evaginavit, et candidum ferrum ante oculos eius tenuit. Anus autem tacuit. Manus eius tremebant immoderate, humeri anhelantes paulatim movebantur, et oculi tam aperti erant ut ex capite eius prorumpere viderentur, sed illa obstinate tacuit velut muta. Hoc viso, servus primum intellexit vitam mortemque aniculae sub eius potestate omnino esse. Et priusquam sentiret, haec conscientia odium refrixerat quod usque ad id tempus in corde eius vehementer ardebat. Nihil postea remanet nisi placidum sensum satisfactionis et voluptatis quae ex perfecto opere peracto oritur. Itaque servus, anum despiciens, vocem mitigavit et dixit: "Kebiishi (vigil) sum."
Non sum officialis ex officio publico. Sum tantum viator qui casu sub hac porta transiit. Ergo nihil prodest te fune ligare. Tantum tibi faciendum est mihi narrare quid supra hanc portam hoc tempore faciebas. "Tum anus oculos etiam latius aperuit et vultum famuli observavit. Palpebrae eius rubrae erant, et eum acutis oculis avis carnivorae aspexit. Tum labia eius rugosa, quae fere unum cum naso erant, movebantur quasi aliquid morderet. Pomum Adami acutum e tenui gutture moveri conspiciebatur. Eo momento, vox corvi similis e gutture eius exiit, anhelans et anhelans, et ad aures famuli pervenit. "Hoc capillo evellere, hoc capillo evellere, et ex eo capillaturam facere volui."
Servus doluit quod responsum anus inopinate vulgare erat. Simul ac doluit, odium quod antea senserat ad cor eius rediit, una cum frigido contemptu. Et videbatur animus eius ad alteram partem pervenisse. Anus, adhuc longos capillos quos e capite cadaveris una manu rapuerat tenens, balbutivit voce murmurante quasi bufonis.
"Intelligo capillos mortui evellere rem malam esse posse." Attamen omnes hic mortui sunt homines qui digni sunt ut sibi hoc fiat. Mulier cuius capillos modo evulsi serpentem in frusta circiter quattuor unciarum longa secuit, siccavit, et in castris Tatewaki vendidit, piscem siccum appellans. Nisi pestilentia mortua esset, adhuc hodie eum venderet. Et pisces siccati quos vendit bene sapere dicuntur. Dixit viros qui gladios portabant semper eos ut cibum emere. Non puto id quod haec mulier fecit malum fuisse. Si non fecisset, fame mortua esset, ergo nullam optionem habuit. Itaque nunc non puto id quod ego feci malum fuisse. Si non fecisset, fame mortua esset, ergo nullam optionem habuit. "Ita haec mulier, quae probe scit nihil fieri posse, fortasse negleget quod faciam."
"Hoc fere dixit anus.
Servus gladium in vaginam reposuit, manu sinistra capulum tenens, et hanc fabulam frigido vultu audivit. Scilicet, dextra manu cum magna, rubra, pustula purulenta in gena ludebat dum audiebat. Attamen, dum audiebat, quaedam fortitudo in corde servi nata est. Ea erat fortitudo quam viro antea ad portam defuerat. Et fortitudo quam habuerat cum antea ad portam ascenderat et anus cepisset, haec erat fortitudo in directionem omnino contrariam progrediendi. Non solum servus non dubitaverat inter famem moriendum an furem fieri, sed, dato animo viri eo tempore, cogitatio famem moriendi tam longe ex conscientia eius expulsa erat ut vix de ea cogitare posset.
"Certus sum id verum esse."
Cum anus finivisset loqui, servus verbis exaggeravit... voce derisoria. Tum, gradum progressus est et subito dextram manum a pustula removit et aniculam ad collum prehendit, voce mordaci dicens:
"Noli igitur mihi odisse quod te avellere conor." "Si non faciam, tu quoque fame morieris."
Servus celeriter anus vestibus exuit. Deinde, cum illa cruribus eius adhaerere conaretur, ille eam aspere super cadaver deiecit. Quinque tantum gradus ad summum scalae erant. Vestes cupressi coloris sub brachio portans, servus celeriter per scalam arduam in noctem cucurrit.
Anucula ibi aliquamdiu quasi mortua iacebat, sed non diu fuit antequam corpus nudum e cadavere sustulit. Murmurans et gemens, ad summum scalae reptavit, lumine ignis adhuc ardentis fretus. Deinde, brevibus capillis candidis inversis, sub portam despexit. Foris, sola nox profunda et obscura est.
Nemo scit quo ancilla eat.
[#Una persona e terra sursum] (Septembris 1915)
Fundatur in: "Akutagawa Ryunosuke Opera Completa 1", Chikuma Bunko, Chikuma Shobo
Prima editio edita die 24 Septembris, 1986 (Showa 61)
Editio quarta decima edita die 15 Aprilis 1997 (Heisei 9)
Fundata in: "Chikuma Zenshu Ruiju, Akutagawa Ryunosuke Opera Completa Volumen 1", Chikuma Shobo
Editio prima, editio prima edita die 5 Martii 1971 (Showa 46)
Primum edita in: "Teikoku Bungaku"
Mense Novembri 1915 (Taisho 4)
*Adnotationes ab editore textus fundamentalis omissae sunt.
Input: Hirayama Makoto, Noguchi Eiji
Correctio: Morimitsu Junji
Publicata die 29 Octobris 1997
Recensita die 16 Iulii 2022
Aozora Bunko fasciculum creavit:
Hic fasciculus creatus est ab Aozora Bunko (https://www.aozora.gr.jp/), bibliotheca interretiali. Voluntarii in input, correctione, et productione versati sunt.
Tibi gracias ago!
