表示調整
閉じる
挿絵表示切替ボタン
▼配色
▼行間
▼文字サイズ
▼メニューバー
×閉じる

ブックマークに追加しました

設定
0/400
設定を保存しました
エラーが発生しました
※文字以内
ブックマークを解除しました。

エラーが発生しました。

エラーの原因がわからない場合はヘルプセンターをご確認ください。

ブックマーク機能を使うにはログインしてください。
9/55

第9章 偶有について

Cap. 9. De accidente.

偶有について



§. 1.

【問い】

Quot modis sumitur vocabulum accidentis?

偶有という言葉は何通りに解されるか?


【答え】

Duobus modis: significat enim accidens vel praedicabile, vel praedicamentale.

2通りに解される。すなわち,偶有は述語化可能的偶有と範疇的偶有を意味する。



§. 2.

【問い】

Quomodo significat accidens praedicabile?

偶有が述語化可能的偶有を意味するとはどういうことか?


【答え】

Cum opponitur proprio et reliquis praedicabilibus, ut hoc loco.

固有およびその他の述語化可能物と比較されるとき。この章に該当する。



§. 3.

【問い】

Quomodo praedicamentale?

範疇的偶有を意味するとはどういうことか?


【答え】

Cum opponitur substantiae, ut cap. seq. 4.

実体と比較されるとき。次章4節。



§. 4.

【問い】

Quid est accidens praedicabile?

述語化可能的偶有とは何か?


【答え】

Quod potest adesse vel abesse sine subiecti corruptione.

主語を分解することなしに随伴したり随伴しなかったりする偶有。


【訳者解説】

「主語を分解する」(corruptio subiecti)とは,主語の本質を数え上げること。例えば,人間は二足歩行である,というのは,主語を分解ないし分析することによって明らかになる。これに対して,人間という概念を分析してみても,「それが黒であるか白であるか」は分からない。それにもかかわらず,「ある人間は黒い」と言うことができる。つまり,人間という主語の述語になることができる。このような性質が,「述語化可能的偶有」(たまたまある物の述語になることができるもの)である。



§. 5.

【問い】

Quid est sensus huius definitionis?

この定義の意味は何か?


【答え】

Accidens est, quod potest affirmari vel negari de subiecto, sine contradictione in adiecto, h.e. sine absurditate.

偶有とは,形容矛盾なしに,すなわち不条理なしに,ある主体について肯定することも否定することもできるものである。



§. 6.

【問い】

De exempla.

例を挙げよ。


【答え】

Albedo est accidens parietis, nigredo est accidens corvi, peccatum est accidens hominis. Sive igitur dicam, paries est albus: corvus est miger: homo est peccator; sive dicam, paries non est albus, corvus non est nigor, homo non est peccator, nihil dico, quod ipsi essentiae parietis, corvi, hominis, repugnet aut contradicat: possibile est enim (ad minimum per potentiam divinam,) ut paries, corvus, homo sit non albus, non niger, non peccator.

白は壁の偶有であり,黒はカラスの偶有である。罪は人間の偶有である。したがって「壁は白い」「カラスは黒い」「人間は罪がある」と私が言おうが,「壁は白くない」「カラスは黒くない」「人間は罪がない」と私が言おうが,壁やカラスや人間の本質に反したり矛盾したりすることを言ったことにはならない。というのは,(少なくとも神の能力を借りれば),白くも黒くも罪深くもない壁やカラスや人間があることもありうるからである。



§. 7.

【問い】

Quituplex est accidens praedicabile?

述語化可能的偶有にはいくつあるか?


【答え】

Duplex, separabile et inseparabile.

2つ。分離可能なものと分離不能なもの。



§. 8.

【問い】

Quid est accidens separabile?

分離可能な偶有とは何か?


【答え】

Quod facile potest separari a subiecto: e.g. albedo parietis, sessio hominis.

主体から容易に分離される偶有。例えば壁の白さ,人間が座していること。



§. 9.

【問い】

Quid est accidens inseparbile?

分離不能な偶有とは何か?


【答え】

Quod difficulter, vel non nisi per potentiam divinam separari potest a subiecto, e.g. nigredo corvi, cicatrix hominis.

主体から分離することが困難であるか,あるいは神の能力によらなければ分離することができない偶有。例えば,カラスの黒さ,人間の傷。



§. 10.

【問い】

Qualis separatio in his intelligitur?

ここで念頭に置かれているのは,どのような分離か?


【答え】

Realis.

現実の分離。



§. 11.

【問い】

Quotuplex igitur est separatio?

では,分離にはいくつあるのか?


【答え】

Duplex, realis et mentalis.

2つ。現実の分離と思考上の分離。



§. 12.

【問い】

Quid est separare realiter?

現実に分離するとは何か?


【答え】

Res duas, quae antea re ipsa coniunctae erant, ita divellere, ut una existat sine altera, e.g. cum in decollatione hominis caput rescinditur a trunco.

あらかじめそれ自体が結びついている2つのものを,一方が存在しなくても他方が実在するように分割すること。例えば,人間の解剖において,頭を胴体から切り離すとき。



§. 13.

【問い】

Quid est separare mentaliter?

思考で分離するとは何か?


【答え】

E duabus rebus inter se realiter coniunctis considerare unam, non simul considerata altera: e.g. cum hominis alicuius caput mente concipio, non simul concipiens reliquum eius corpus. Item, cum in pomo cogito dulcedinem, non simul cogitans albedinem eius.

2つのお互いに現に結びついているもののうち,ひとつだけを考察し,もう一方を考察しないこと。例えば,ある人間の頭部を頭で概念化し,同時に体の残りの部分を概念化しないとき。同じく,果物の甘さについて考えながら,その白さについては考えないとき。



§. 14.

【問い】

Quomodo alias uno verbo vocatur separatio mentalis?

思考上の分離は,他に一語で何と言われるか?


【答え】

Abstractio.

抽象化。



§. 15.

【問い】

Quot modis duae res possunt a se realiter separari?

何通りの仕方で,2つのものがお互いに現に分離されることができるか?


【答え】

Duobus modis: vel enim post separationem utraque seorsim existit: vel altera tantum remanet; altera vero annihilatur.

2通り。すなわち,分離後にどちらも離れて実在するときと,一方だけが残り,もう一方は消滅するとき。



§. 16.

【問い】

Da exemplum prioris modi.

1番目の仕方の例を挙げよ。


【答え】

Sic separantur in decollatione caput et truncus hominis: seorsim enim manet caput, seorsim truncus.

解剖において人間の頭と胴体を切り離すとき。というのは,頭と胴体が別々に残るからである。



§. 17.

【問い】

Da exemplum posterioris modi.

2番目の仕方の例を挙げよ。


【答え】

Sic in eadem decollatione, vel in quolibet genere mortis separatur corpus animalis, et vita animalis.

同じ解剖において,あるいは死一般において,動物的身体と動物的生が分離される。



§. 18.

【問い】

Da aliud exemplum prioris modi.

1番目の仕方の別の例を挙げよ。


【答え】

Sic separatur per mortem anima hominis, ab eius corpore. Nam et anima hominis est superstes.

死によって,人間の霊魂がその肉体から分離する。なぜなら,人間の魂は生き残るからである。



§. 19.

【問い】

Da aliud exemplum posterioris modi.

2番目の仕方の別の例を挙げよ。


【答え】

Sic separatus anima bruti ab eius corpore per mortem. Anima enim bruti non est superstes.

獣の魂がその肉体から死によって分離したとき。というのは,獣の魂は生き残らないからである。

評価をするにはログインしてください。
ブックマークに追加
ブックマーク機能を使うにはログインしてください。
+注意+

特に記載なき場合、掲載されている作品はすべてフィクションであり実在の人物・団体等とは一切関係ありません。
特に記載なき場合、掲載されている作品の著作権は作者にあります(一部作品除く)。
作者以外の方による作品の引用を超える無断転載は禁止しており、行った場合、著作権法の違反となります。

この作品はリンクフリーです。ご自由にリンク(紹介)してください。
この作品はスマートフォン対応です。スマートフォンかパソコンかを自動で判別し、適切なページを表示します。

↑ページトップへ