表示調整
閉じる
挿絵表示切替ボタン
▼配色
▼行間
▼文字サイズ
▼メニューバー
×閉じる

ブックマークに追加しました

設定
0/400
設定を保存しました
エラーが発生しました
※文字以内
ブックマークを解除しました。

エラーが発生しました。

エラーの原因がわからない場合はヘルプセンターをご確認ください。

ブックマーク機能を使うにはログインしてください。
52/55

第52章 区分について

Cap. 52. De divisione.

区分について



§. 1.

【問い】

Quid est divisio?

区分とは何か?


【答え】

Est oratio, qua vel nomen distinguimus, vel quotuplex res sit exponimus.

区別とは,名前を区別する言説,あるいはあるものがいくつあるかを説明する言説である。



§. 2.

【問い】

Quotuplex est divisio?

区分にはいくつあるか?


【答え】

Duplex, nominis et rei.

2つ。名前の区分とものの区分。



§. 3.

【問い】

Quid est divisio nominis?

名前の区分とは何か?


【答え】

Qua nomen, vel vox ambigua in sua significata distinguitur: e.g. Lupus significat vel animal quadrupes, eineu Wolff/ vel piscem, einen Hecht/ etc.

名前あるいは多義的な言葉を,その指示されている複数のものへと区別するとき。例えば,lupusという言葉は,四本足の動物(狼)を指示することもあれば,(カマス)を指示することもある云々。


【校正】

eineu - einen



§. 4.

【問い】

Quomodo alias vocatur divisio nominis?

名前の区分は他に何と呼ばれるか?


【答え】

Divisio nominalis, item distinctio vocabuli ambigui, seu aequivoci.

唯名的区分。多義的すなわち同音異義語の区分とも。



§. 5.

【問い】

Quid est divisio rei seu realis?

ものの区分ないし現実的区分とは何か?


【答え】

Est propositio explicans quotuplex res sit, e.g. animal vel est rationale, vel irrationale.

ものがいくつあるかの説明。例えば,動物には理性的な動物と非理性的な動物がある。



§. 6.

【問い】

Quomodo vocatur subiectum in tali propositione?

このような命題において主語とは何と呼ばれるか?


【答え】

Divisum.

区分されるもの。



§. 7.

【問い】

Quomodo praedicatum?

述語は何と?


【答え】

Membra dividentia.

区別された部分。



§. 8.

【問い】

Quotuplex est divisio realis?

現実的区分にはいくつあるか?


【答え】

Triplex: nempe divisio totius essentialis, totius integralis, et totius universalis.

3つ。すなわち,本質全体の区分,総体全体の区分,全称全体の区分。



§. 9.

【問い】

Quid est divisio totius essentialis?

本質全体の区分とは何か?


【答え】

Qua totum essentiale dividitur in suas partes essentiales, nempe materiam et formam. Quomodo e.g. Homo dividitur in corpus humanum et animam rationamel.

本質全体を,その本質の構成部分へと,すなわち質料と形相とに分けること。例えば,人間は人間の身体〔=質料〕と理性的な魂〔=形相〕とに分けられる。



§. 10.

【問い】

Quid est divisio totius integralis?

総体全体の区分とは何か?


【答え】

Qua totum integrale dividitur in suas partes integrales, quomodo e.g. corupus humanum a medicis dividitur in tres ventres, (qui sunt caput, thorax, et abdomen,) et artus (nempe manus et pedes.)

総体全体を,その総体的な構成部分へと分けること。例えば,人間の身体は医師によって,3つの部分(頭,胸,胴)および四肢(手,足)へと分けられる。



§. 11.

【問い】

Quid est divisio totius universalis?

全称全体の区分とは何か?


【答え】

Qua totum universale dividitur in suas partes subiectivas: quomodo animal v.g. dividitur in hominem et brutum.

ある全称的なものを,その主体となる部分へと分けること。例えば,動物は人間と獣に分けられる。



§. 12.

【問い】

Quodnam totum vocatur universale?

全称全体と呼ばれるものは何か?


【答え】

Genus respectu suarum specierum, et species respectu suorum individuorum.

その種から見た類,その個物から見た種。



§. 13.

【問い】

Quaenam partes vocantur subiectivae?

主体となる部分と呼ばれるものは何か?


【答え】

Species respectu sui generis, et individua respectu suae speciei.

その類から見た種,その種から見た個物。



§. 14.

【問い】

Quaenam porro divisiones reduci possunt ad divisionem totius universalis?

さらに,どのような区分が,全称全区分に数えられるか?


【答え】

Divisio subiecti per accidentia: vel accidentis per subiecta: vel accidentis per accidentia.

主体を偶有で区分するとき,偶有を主体で区分するとき,偶有を偶有で区分するとき。



§. 15.

【問い】

Da exemplum divisionis subiecti per accidentia.

主体を偶有で区分する例を挙げよ。


【答え】

Hominum alii sunt divites, alii pauperes. Divitiae enim et paupertas sunt accidentia hominum.

人間のうち,ある人々はお金持ちであり,ある人々は貧乏である。というのは,富裕と貧困は人間の偶有だからである。



§. 16.

【問い】

Da exemplum divisionis accidentis per subiecta.

偶有を主体で区分する場合を挙げよ。


【答え】

Morbus alius est capitis, alius pulmonis, alius ventriculi, etc. Nam caput, pulmo, ventriculus etc. sunt subiecta morborum.

ある病気は頭が罹り,ある病気は肺が罹り,ある病気は胃が罹るなどなど。なぜなら,頭,肺,胃などは,病気の主体だからである。



§. 17.

【問い】

Da exemplum divisionis accidentis per accidentia.

偶有を偶有で区分する例を挙げよ。


【答え】

Divitum alii sunt liberales, alii prodigi, alii avari: nam hic et divisum ipsum et membra dividentia sunt accidentia.

お金持ちのうち,ある人々は気前がよく,ある人々は浪費家であり,ある人々は吝嗇である。なぜなら,ここでは区分されたものも富裕さも偶有だからである。



§. 18.

【問い】

Quot sunt praecipuae regulae de divisione?

区分に関する重要なルールはいくつあるか?


【答え】

Quatuor.

4つ。



§. 19.

【問い】

Recita primam.

1番目のルールを参照せよ。


【答え】

Divisio nominis vel distinctio vocabuli debet anteponi definitioni. Divisio autem realis debet eidem postponi.

名前の区分すなわち単語の区別は,定義に先立たねばならない。反対に,現実的区分は,定義の後に来なければならない。



§. 20.

【問い】

Recita secundam.

2番目のルールを参照せよ。


【答え】

Divisio debet esse aequalis diviso: i.e. neque latior, neque angustior.

区分は,区分されるものと等しくなければならない。すなわち,広過ぎたり狭過ぎたりしてはいけない。



§. 21.

【問い】

Quaenam divisio est latior diviso?

区分されるものにとって広過ぎる区分とは何か?


【答え】

Quae ponit aliquod membrum, quod sub diviso non comprehenditur: e.g. si dicerem: animal vel est homo, vel brutum, vel planta.

区分されるものが含んでいない部分を与える区分。例えば,「動物には人間と獣と植物がある」と述べるとき。



§. 22.

【問い】

Quaenam divisio est angustior?

どのような定義が狭過ぎるか?


【答え】

Quae membrum aliquod sub diviso comprehensum omittit: e.g. si dicam: elementum est vel ignis, vel aer, vel aqua. Sic enim omittitur terra.

区分されるものが含んでいる何らかの部分を除外している区分。例えば,「元素には火と空気と水がある」と述べるとき。というのは,土が除外されているからである。



§. 23.

【問い】

Potestne dari divisio, quae et latior sit et angustior diviso?

区分されるものにとって広過ぎかつ狭過ぎる区分はあるか?


【答え】

Potest, ut in hoc exemplo: elementum est vel ignis, vel aer, vel aqua, vel calceus. Omissa enim hic est terra, et contra abundat calceus.

ある。例えば,次のような例において。元素には,火と,空気と,水と靴がある。というのは,ここでは土が無視され,そして反対に靴が間違って挙げられているからである。



§. 24.

【問い】

Recita tertiam regulam.

3番目のルールを参照せよ。


【答え】

Membra dividentia sint sibi invicem opposita.

区別された部分は,お互いに排斥し合う。



§. 25.

【問い】

Quaenam divisiones peccant contra hanc regulam?

どのような区分がこのルールに反しているか?


【答え】

Quae ponunt aliquod membrum, quod iam sub altero membro continetur. e.g. Si dicam: animal est vel homo, vel brutum, vel canis. Canis et brutum hic non sunt membra opposita.

ある部分が既に含んでいるものを,別の部分が与えているとき。例えば,「動物には人間と獣と犬がある」と述べるとき。犬と獣は,ここでは排他的な部分になっていない。



§. 26.

【問い】

Recita quartam regulam.

4番目のルールを述べよ。


【答え】

Membra dividentia sint, quoad commode fieri potest, paucissima.

諸部分がうまく区分されることは,稀である。

評価をするにはログインしてください。
ブックマークに追加
ブックマーク機能を使うにはログインしてください。
+注意+

特に記載なき場合、掲載されている作品はすべてフィクションであり実在の人物・団体等とは一切関係ありません。
特に記載なき場合、掲載されている作品の著作権は作者にあります(一部作品除く)。
作者以外の方による作品の引用を超える無断転載は禁止しており、行った場合、著作権法の違反となります。

この作品はリンクフリーです。ご自由にリンク(紹介)してください。
この作品はスマートフォン対応です。スマートフォンかパソコンかを自動で判別し、適切なページを表示します。

↑ページトップへ