第5章 述語化可能物〔=普遍名辞〕一般について
Cap. 5. De praedicabilibus in genere.
述語化可能物〔=普遍名辞〕一般について
§. 1.
【問い】
Suntne praedicabilia et universalia unum atque idem?
述語化可能なものと普遍なものはひとつの同じものか?
【答え】
Sunt idem re: differunt tamen modo concipiendi.
ものとしては同じであるが,概念化の仕方が異なっている。
§. 2.
【問い】
Declara.
もっと詳しく。
【答え】
Universale ita concipio, quod potest pluribus inesse; praedicabile vero, quod potest de pluribus praedicari, e.g. natura hominis pluribus inest, puta Petro, Paulo, etc. praedicatur etiam de pluribus, nempe de Petro, Paulo etc.
普遍とは,複数のものに内在することができるように概念化されたものである。一方,述語化可能とは,複数のものの述語になれるように概念化されたものである。例えば,人間の本性は,複数の人間に内在しており(例えばペトロに,パウロに云々),また複数のものの述語にもなる(例えばペトロの,パウロの云々)。
§. 3.
【問い】
Quomodo igitur definitur praedicabile?
では,述語化可能物はどのように定義されるのか?
【答え】
Quod de pluribus per naturam aptum est praedicari.
その本性を通じて,複数のものの述語になることができるもの。
§. 4.
【問い】
Quot sunt praedicabilia?
述語化可能物にはいくつあるか?
【答え】
Quinque: Species, ut homo; Genus, ut animal; differentia, ut rationale; proprium, ut risibile; et accidents, ut bipes.
5つ。種,例えば人間。類,例えば動物。差異,例えば理性的なもの。固有,例えば笑うことができるもの。偶有,例えば二本足のもの。
§. 5.
【問い】
In quot classe dividi possunt praedicabilia?
これらの述語化可能物は,いくつのクラスに分けることができるか?
【答え】
In duas: quaedam enim sunt essentialia, ut species, genus, differentia; quaedam extraessentialia, ut proprium et accidens.
2つ。すなわち,いくつかの述語化可能物は本質的なものであり(種,類,差異),残りは非本質的である(固有,偶有)。
§. 6.
【問い】
Quid vocas essentialia?
君が本質的述語化可能物と呼ぶものは何か?
【答え】
Quae constituunt essentiam subiecti.
主体の本質を構成する述語化可能物。
§. 7.
【問い】
Quid extraessentialia?
非本質的述語化可能物とは?
【答え】
Quae non constituunt essentiam subiecti, sed eam constitutam insequuntur.
主体の本質を構成せず,構成済みの本質に付随する述語化可能物。
§. 8.
【問い】
An non etiam aliter possunt praedicabilia in classes dividi?
他のやり方で述語化可能物をクラスに区別することはできないのか?
【答え】
Possunt. Aliud enim praedicatur in quid, ut species et genus; aliud in quale: et hoc vicissim vel in quale quid, ut differentia: vel in quale simpliciter, (i.e. absque apposito,) ut proprium et accidens.
できる。すなわち,あるものは「何か」(quid)の述語になる。これは,種と類である。あるものは「どのような」(quale)の述語になる。そして,この下位分類には,「どのような何か」(quale quid)の述語になるものと,単に「どのような」(quale)の述語になるものがある。前者は差異,後者は固有の偶有である。
§. 9.
【問い】
Quid est praedicari in quid?
「何か」の述語になるとはどういうことか?
【答え】
Ita praedicari, ut respondeatur ad quaestionem quid est? e.g. quaerenti quid est Petrus? recte respondeo, est homo. Quaerenti, quid est homo? recte respondeo, est animal.
「それは何か?」(quid est?)という質問の答えになるように述語付けられること。例えば,「ペトロとは何か?」(quid est Petrus?)と質問している人に,私が正しく「人間である」(est homo)と答える場合。「人間とは何か?」(quid est homo)と質問している人に,私が正しく「動物である」(est animal)と答える場合。
§. 10.
【問い】
Quid est praedicari in quale?
「どのような」の述語になるとはどういうことか?
【答え】
Ita praedicari, ut respondeatur ad quaestionem quale est? e.g. quaerenti quale animal est homo? recte respondeo: rationale, risibile, bipes.
「それはどのようなものか?」(quale est?)という質問の答えになるように述語付けられること。例えば,「人間とはどのような動物であるか?」と質問する人に,私が正しく「理性的動物である」「笑うことができる動物」「二本足の動物」と答える場合。
§. 11.
【問い】
Quare differentia dicitur praedicari in quale quid?
差異が「どのような何か」の述語になると言われるのはなぜか?
【答え】
Quia ita praedicatur in quale, ut simul pertineat ad essentiam subiecti, sicuti ea pertinent, quae praedicantur in quid.
なぜなら差異は,「どのような」の述語になりながら,同時に主体の本質にも属しているからである。これは,「何か」の述語になるものが,主体の本質に属しているのと同じである。
§. 12.
【問い】
Quare proprium et accidens dicuntur praedicari simpliciter in quale?
固有と偶有が単に「どのような」の述語になるのはなぜか?
【答え】
Quia non simul pertinent ad essentiam subiecti, sed eam constitutam demum insequuntur.
なぜなら,これらは主体の本質には属しておらず,構成された本質に初めて付随するものだからである。




