表示調整
閉じる
挿絵表示切替ボタン
▼配色
▼行間
▼文字サイズ
▼メニューバー
×閉じる

ブックマークに追加しました

設定
0/400
設定を保存しました
エラーが発生しました
※文字以内
ブックマークを解除しました。

エラーが発生しました。

エラーの原因がわからない場合はヘルプセンターをご確認ください。

ブックマーク機能を使うにはログインしてください。
49/55

第49章 不完全な論証について,すなわち略式三段論法,帰納,例示,連鎖推論

Cap. 49. De argumentationibus imperfectis, quae sunt: enthymema, inductio, exemplum et sorites.

不完全な論証について,すなわち略式三段論法,帰納,例示,連鎖推論



§. 1.

【問い】

Quid est enthymema?

略式三段論法とは何か?


【答え】

Est syllogismus imperfectus. cui una praemissarum deest.

前提の一方が欠けている不完全な三段論法。



§. 2.

【問い】

Quot ergo sunt propositiones in quolibet enthymemate?

では,略式三段論法にはいくつの命題があるのか?


【答え】

Duae tantum, quarum prior est aliqua praemissarum, posterior vero est conclusio.

2つだけ。ひとつは前提のいずれかであり,もうひとつは結論である。



§. 3.

【問い】

Quomodo vocatur illa prior in enthymemate?

略式三段論法における前提は何と呼ばれるか?


【答え】

Antecedens.

前件。



§. 4.

【問い】

Quomodo posterior?

結論は何と?


【答え】

Consequens.

後件。



§. 5.

【問い】

Unde cognoscere possum, utra peaemissarum desit?

どちらの前提が欠けているかを,どうやって見分けるのか?


【答え】

Si subiectum conclusionis, seu minor terminus non apparet in antecedente, deest minor propositio. Si praedicatum conclusionis, seu maior terminus non apparet in consequente, deest maior propositio.

もし結論の主語が,すなわち小名辞が前件に現れないならば,小前提が欠けている。もし結論の述語,すなわち大名辞が前件に現れないならば,大前提が欠けている。


【校正】

consequente - antecedente



§. 6.

【問い】

Da exemplum enthymematis, cui desit maior propositio.

大前提が欠けている略式三段論法の例を挙げよ。


【答え】

Superbia est peccatum. E. Superbia est fugienda.

自惚れは罪である。したがって,自惚れは避けられるべきである。



§. 7.

【問い】

Da exemplum enthymematis, cui desit minor propositio.

小前提が欠けている略式三段論法の例を挙げよ。


【答え】

Omne peccatum est fugiendum. E. Superbia est fugienda.

全ての罪は避けられるべきである。したがって,自惚れは避けられるべきである。



§. 8.

【問い】

Qua formula solemus uti, cum in enthymemate adversarii volumus negare propositionem illam quae deest?

任意の略式三段論法について,欠けている命題を否定したいときは,どのような公式が用いられることになっているか?


【答え】

Haec formula: Nego consequentiam.

「私は後件を否定する」。



§. 9.

【問い】

Quid est inductio?

帰納とは何か?


【答え】

Est argumentatio, quae ex enumeratione singularium colligit universale.

個々のものの数え上げから普遍を導き出す論証。



§. 10.

【問い】

Quid per singularia hoc loco intelligitur?

「個々のもの」(singularia)という言葉は,ここでどのように理解されるか?


【答え】

Non modo individua, qualia sunt, Petrus, Paulus, etc. respectu hominis; sed etiam minus universalia, qualia sunt homo et brutum respectu animalis.

個物のみならず,若干普遍的なものも含まれる。前者の例は,人間から見たときのペトロやパウロであり,後者の例は,動物から見たときの人間や獣である。



§. 11.

【問い】

Da exemplum inductionis ex individuis.

個物からの帰納の例を挙げよ。


【答え】

Matthaues evangelista seripsit graece: Marcus evangelista scripsit graece: Lucas evangelista scripsit graece: Iohannes evangelista scripsit graece. E. omnes evangelistae scripserunt graece.

マタイは福音書をギリシャ語で書いた。マルコは福音書をギリシャ語で書いた。ルカは福音書をギリシャ語で書いた。ヨハネは福音書をギリシャ語で書いた。したがって,全ての福音書作者はギリシャ語で書いた。



§. 12.

【問い】

Da exemplum inductionis ex minus universalibus.

若干普遍的なものからの帰納の例を挙げよ。


【答え】

Linea potest dividi in partes: Superficies potest dividi in partes. Corpus potest dividi in partes: E. omnis quantitas continua potest dividi in partes.

線は部分に分割できる。平面は部分に分割できる。立体は部分に分割できる。したがって,全ての継続的な量は部分に分割できる。



§. 13.

【問い】

Quid faciendum est, si singularia, vel minus universalia ita sunt multa, ut non facile possint omnia enumerari?

もし個物や若干普遍的なものが,容易には全て数え上げられないほどに多いときは,どうしなければならないか?


【答え】

Tunc enumeranda sunt quaedam, et loco caeterorum usupanda solennis formula: Nec potest dissimile exemplum dari.

そのときは,いくつかを数え上げて,そして残りの代わりに次のような定型句を使う。「そして反例を挙げることはできない」。



§. 14.

【問い】

Da exemplum inductionis huiusmodi.

そのような帰納の例を挙げよ。


【答え】

Petrus est mortalis. Paulus est mortalis. Iohannes est mortalis. Nec potest dissimile exemplum dari ullius hominis, qui non sit mortalis. E. Omnis homo est mortalis.

ペトロは可死である、パウロは可死である。ヨハネは可死である。そして,不死であるような人間の例はひとつも与えられない。したがって,全ての人間は可死である。



§. 15.

【問い】

Quid est exemplum?

例示とは何か?


【答え】

Est argumentatio, qua singulare unum probatur per singulare alterum. e.g. Abraham iustificatus est per fidem. E. et nos iustificabimur per fidem.

ある個別的な事柄を別の個別的な事柄で証明する論証。例えば,アブラハムは信仰によって義とされた。したがって,私たちも信仰によって義とされる。



§. 16.

【問い】

Quid est sorites?

連鎖推論とは何か?


【答え】

Est argumentatio, constans tribus aut pluribus praemissis, ita inter se connexis, ut semper praedicatum prioris propositionis fiat subiectum posterioris, donec tandem ultimum praedicatum cum subiecto primae propositionis in conclusione connectatur. e.g. Omnis homo est animal. Omne animal est corpus vivum. Omne corpus vivum est substantia. E. Omnis homo est substantia.

それぞれ繋がりのある3つ以上の前提から成っており,先行する命題の述語が常に後続する命題の主語になっている論証。但し,最後の述語は,最初の命題の主語と結論において結びつく。例えば,全ての人間は動物である。全ての動物は生物である。全ての生物は実体である。したがって,全ての人間は実体である。

評価をするにはログインしてください。
ブックマークに追加
ブックマーク機能を使うにはログインしてください。
+注意+

特に記載なき場合、掲載されている作品はすべてフィクションであり実在の人物・団体等とは一切関係ありません。
特に記載なき場合、掲載されている作品の著作権は作者にあります(一部作品除く)。
作者以外の方による作品の引用を超える無断転載は禁止しており、行った場合、著作権法の違反となります。

この作品はリンクフリーです。ご自由にリンク(紹介)してください。
この作品はスマートフォン対応です。スマートフォンかパソコンかを自動で判別し、適切なページを表示します。

↑ページトップへ