表示調整
閉じる
挿絵表示切替ボタン
▼配色
▼行間
▼文字サイズ
▼メニューバー
×閉じる

ブックマークに追加しました

設定
0/400
設定を保存しました
エラーが発生しました
※文字以内
ブックマークを解除しました。

エラーが発生しました。

エラーの原因がわからない場合はヘルプセンターをご確認ください。

ブックマーク機能を使うにはログインしてください。
48/55

第48章 選言三段論法およびジレンマについて

Cap. 48. De syllogismo disiunctivo, item de dilemmate.

選言三段論法およびジレンマについて



§. 1.

【問い】

Quid est syllogismus disiunctivus?

選言三段論法とは何か?


【答え】

Cuius maior propositio est disiunctiva.

その大前提が選言命題であるもの。



§. 2.

【問い】

Quotuplex est syllogismus disiunctivus?

選言三段論法にはいくつあるか?


【答え】

Duplex: aut enim connexum eius duo tantum habet membra, aut plura.

2つ。すなわちその大前提が2つの選択肢から成るものと,3つ以上の選択肢から成るもの。



§. 3.

【問い】

Quomodo proceditur in syllogismo disiunctivo, qui duo tantum habet membra?

選択肢を2つしか持たない選言三段論においては,どのように進めるか?


【答え】

A positione unius membri ad remotionem alterius: vel a remotione unius membri ad positionem alterius: et sic nil refert, utrum incipiamus a priore, an a posteriore.

一方の選択肢を是認してから,もう一方の選択肢の拒絶へと進む。あるいは,一方の選択肢を拒絶してから,もう一方の選択肢の是認へと進む。そしてこのように,1番目の選択肢から始めるか2番目の選択肢から始めるかは,何の違いももたらさない。



§. 4.

【問い】

Da exemplum syllogismi disiunctivi, qui procedit a positione ad remotionem.

是認から始まって拒絶へと進む選言三段論法の例を挙げよ。


【答え】

Simulacrum hoc aut durum est, aut molle. Sed est durum. E. non molle.

この像は,硬いかあるいは柔らかいかである。ところで,この像は硬い。したがって,この像は柔らかくない。


【訳者解説】

現代論理学の選言∨では,この推論は当てはまらない。



§. 5.

【問い】

Da exemplum procedens a remotione ad positionem.

拒絶から始まって是認へと進む例を挙げよ。


【答え】

Simulacrum hoc aut durum est aut molle. Sed non est molle. E. durum.

この像は硬いかあるいは柔らかいかである。ところで,この像は柔らかくない。したがって,この像は硬い。



§. 6.

【問い】

Quomodo proceditur in syllogismo disiunctivo, qui pluribus constat membris quam duobus?

3つ以上の選択肢を持つ選言三段論法においては,どのように進むか?


【答え】

A positione unius cuiuscunque membri ad remotionem reliquorum omnium; vel a remotione omnium membrorum excepto uno quocunque ad positionem illius residui membri.

あるひとつの選択肢の是認から始まって,残り全ての選択肢の拒絶へと進む。あるいは,ひとつだけ除いて残り全部の選択肢を拒絶し,それからその除外した選択肢を是認する。



§. 7.

【問い】

Da exemplum talis syllogismi, procedentis a positione ad remotionem.

是認から拒絶へと進むこのような三段論法の例を挙げよ。


【答え】

Hoc simulacrum aut es metallinum, aut ligneum, aut terreum, aut lapideum, aut ceeum. Sed est lapideum. E. nec metallinum, nec ligneum, nec terreum, nec cereum.

この像は金属製か,あるいは木製か,あるいは土製か,あるいは石製か,あるいは蝋製である。ところで,この像は石製である。したがって,この像は金属製でも,木製でも,土製でも蝋製でもない。



§. 8.

【問い】

Da etiam exemplum procedentis a remotione ad positionem.

拒絶から是認へと進む例も挙げよ。


【答え】

Hoc simulacrum aut est metallinum. aut ligneum, aut terreum, aut lapideum, aut cereum. Sed non metallinum, nec terreum, nec ligneum, nec lapideum. E. cereum.

この像は金属製か,あるいは木製か,あるいは土製か,あるいは石製か,あるいは蝋製である。ところで,この像は金属製でも,土製でも,木製でもない。したがって,この像は蝋製である。



§. 9.

【問い】

Quaenam sunt praecipua vitia syllogismi disiunctivi?

選言三段論法におけるはっきりとした誤りにはいくつあるか?


【答え】

Duo praecipue, eaque in connexo.

明らかなものは2つであり,どちらも大前提で起こる。



§. 10.

【問い】

Quodnam est prius?

1番目の誤りは何か?


【答え】

Si disungantur, quae opposita non sunt, sed una stare possunt. E.g. hoc simulacrum aut est durum, aut lapideum. Haec duo non pugnant.

反対になっていない両立可能なものを選言したとき,例えば,この像は硬いかあるいは石製かである。この2つ〔=硬い,石製〕は対立していない。



§. 11.

【問い】

Quodnam est alterum?

2番目の誤りは何か?


【答え】

Si disiungat quidem vere opposita, sed non complete: i.e. Si non fiat sufficiens enumeratio partium sive membrorum. e.g. metallinum, aut cereum. Non sufficit. Potest enim esse terreum, vel si qua insuper alia materia fortasse adhibeatur simulacris.

なるほど実際に反対のものを選言しているのだが,しかし完全に選言していないとき。すなわち,部分ないし選択肢の数え上げが十分ではないとき。例えば,金属製と蝋製。これは十分ではない。というのは,土製かもしれないし,あるいはもっとそれ以上に像の素材となるものを挙げられるだろうから。



§. 12.

【問い】

Quidnam est cognatum syllogismo disiunctivo?

選言三段論法の親類は何か?


【答え】

Dilemma.

ジレンマ。



§. 13.

【問い】

Quid est dilemma?

ジレンマとは何か?


【答え】

Est syllogismus disiunctivus, tollens in assumto omnia membra connexi.

小前提において,大前提の全ての選択肢を除去するような選言三段論法。



§. 14.

【問い】

Da exemplum.

例を挙げよ。


【答え】

Aut formosa uxor ducenda est, aut deformis. Atqui nec formosa, (ne sit communis) nec deformis (ne sit molestia.) Ergo nulla.

(平凡でないように)美しい妻かあるいは(気苦労しないように)醜い妻を娶るべきである。ところで,この女性は美しくもなければ,醜くもない。したがって,どちらでもない。



§. 15.

【問い】

Quid notandum est de dilemmate?

ジレンマについては何を注意しなければならないか?


【答え】

Dilemma tale est incompletum quodammodo in connexo, compleri autem potest duobus modis.

このようなジレンマは,大前提においてどこかしら不完全なのであり,それは2つの方法によって完全となることができる。



§. 16.

【問い】

Quomodo priori modo?

1番目の方法とは何か?


【答え】

Si duobus membris connexi addatur tertium, ita: Aut formosa uxor ducenda est, aut deformis, aut nulla. Sed nec formosa, nec deformis. E. nulla.

大前提にある2つの選択肢に,3番目の選択肢を付け加える。例えば,美しい妻を娶るか,醜い妻を娶るか,あるいはいかなる女性も娶るべきではない。ところで,この女性は美しくもなければ醜くもない。したがって,娶るべきではない。



§. 17.

【問い】

Quomodo posteriore?

2番目の方法とは何か?


【答え】

Si connexo disuncto praeponatur antecedens conditionale, ita: Si uxor ducenda est, aut formosa ducenda est, aut deformis. Sed nec formosa, nec deformis. E. non ducenda est uxor.

選言された大前提に,先行する条件を付与する。例えば,もし妻を娶らなければならないならば,美しい妻かあるいは醜い妻を娶るべきである。ところで,この女性は美しくもなければ,醜くもない。しがたって,妻を娶るべきではない。

評価をするにはログインしてください。
ブックマークに追加
ブックマーク機能を使うにはログインしてください。
+注意+

特に記載なき場合、掲載されている作品はすべてフィクションであり実在の人物・団体等とは一切関係ありません。
特に記載なき場合、掲載されている作品の著作権は作者にあります(一部作品除く)。
作者以外の方による作品の引用を超える無断転載は禁止しており、行った場合、著作権法の違反となります。

この作品はリンクフリーです。ご自由にリンク(紹介)してください。
この作品はスマートフォン対応です。スマートフォンかパソコンかを自動で判別し、適切なページを表示します。

↑ページトップへ