第2章 名辞一般について
Cap. 2. Partis generalis tractatus primus. De termino et quidem in genere.
名辞一般について
§. 1.
【問い】
Quid est terminus?
名辞とは何か?
【答え】
Vocabulum, in quod resolvitur propositio, tanquam in subiectum vel praedicatum.
命題を主語と述語に分解したときのその単語である。
§. 2.
【問い】
Annon omnia vocabula, quae sunt in propositione, vocantur termini?
命題の中にある全ての単語が名辞と呼ばれるのか?
【答え】
Non, nisi fortasse vocabulum termini latiore sensu velimus accipere.
否。私たちが名辞という言葉を広義に解釈しない限り,そうはならない。
§. 3.
【問い】
Quaenam ergo vocabula excipiuntur ab appellatione termini?
では,名辞という名称から除外される単語は何か?
【答え】
1. Copula. 2. Negatio. 3. Voces syncategorematicae.
1,結辞,2,否定辞,3,統辞。
§. 4.
【問い】
Quid vocas copulam?
結辞とは何か?
【答え】
Verbum est, quando subiecto et praedicato interponitur, ut vides in hac propositione: homo est animal.
「である」(est)という言葉が,主語と述語の間に置かれたとき。例えば君は,次のような命題の中にこれを見る。人間は動物である。
§. 5.
【問い】
Quid vocas negationem?
否定辞とは何か?
【答え】
Adverbium negandi non, et quae sunt similia, cuius rei exemplum cape in hac propositione: Homo non est lapis.
「でない」(non)という否定副詞およびこれに類似するもの。このような例は,次のような命題の中に求めなさい。人間は石ではない。
§. 6.
【問い】
Quid vocas vocem syncategorematicam?
何を統辞と呼ぶのか?
【答え】
Quae neque subiectum est, neque praedicatum, neque copula, neque negatio, addita tamen propositioni certum significandi modum illi tribuit.
主語ではなく,述語でもなく,結辞でも否定辞でもないが,命題に一定の指示の仕方を与えるよう付け加えられたもの。
§. 7.
【問い】
Quaenam ergo huc referuntur?
では,ここに数え入れられるものは何か?
【答え】
1. Signa in propositionibus universalibus vel particularibus, e.g. vox omnis in hac propositione: Omnis homo est animal. 2 Modi in propositionibus modalibus: e.g. modus necesse in hac propositione: Necesse est hominem esse animal.
1,全称命題あるいは特称命題の中にある記号。例えば,次の命題の中にある「あらゆる」(omnis)。あらゆる人間は動物である。2,様相命題の中にある様相。例えば,次の命題の中にある必然的様相。人間が動物であることは必然である。
§. 8.
【問い】
Quomodo vocatur terminus, ut eo melius possit distingui a vocabulo syncategorematico?
統辞とより明確に区別するために,名辞は〔他に〕何と呼ばれるか?
【答え】
Vox categorematica, vel etiam terminus categorematicus.
範疇辞あるいは範疇的名辞〔とも呼ばれる〕。
§. 9.
【問い】
Annon etiam datur vocabulum mixtum, quod categorema, et syncategorema simul includat?
範疇辞と統辞を同時に含む混合的な単語はあるか?
【答え】
Datur.
ある。
§. 10.
【問い】
Da exemplum.
例を挙げよ。
【答え】
Nemo. Nam hoc idem est, ac si dicas: Nullus homo, ubi nullus est syncategorema, homo vero est categorema.
「誰も〜ない」(nemo)。なぜならこれは,次のように言うのと同じだからである。「〜であるような人間は一人もいない」(nullus homo)。この場合,「一人もいない」(nullus)が統辞であり,「人間」(homo)が範疇辞である。
§. 11.
【問い】
Quid notandum est de termino?
名辞については何が注意されねばならないか?
【答え】
Terminus, i.e. subiectum vel praedicatum interdum constat unico vocabulo, ut: Homo est animal, interdum duobus aut pluribus, ut: Homo pius est laudandus. Homo est creatura DEI. Homo est creaturarum DEI visibilium omnium longe nobilissima.
名辞すなわち主語と述語は,時としてひとつの単語から成立する。例えば,人間は動物である。だが時として,2つあるいはそれ以上の数の単語から成立することもある。例えば,敬虔な人間は賞賛されるべきである〔訳者註:主部が2語〕。人間は神の被造物である〔訳者註:述部が2語〕。人間は神の被造物のうち可視的なものの中で最も高貴なものである〔訳者註:述部が6語〕。
§. 12.
【問い】
Quaenam praeterea sunt notanda de termino?
名辞について他に注意しなければならないことはあるか?
【答え】
Divisiones variae (cap. seq.) et affectiones, (c. 18.)
様々な区別(次章)と属性(第18章)。




